Việt Nam là một cường quốc xuất khẩu cà phê lớn thứ 2 (sau Brazil) với tổng lượng cà phê tiêu thụ chiếm 1/3 toàn thế giới. Loại nguyên liệu thân thuộc của các Barista này đã tạo nên những thương hiệu cà phê trứ danh và những ly cà phê ngon “thứ thiệt” làm say đắm lòng người. Vậy bạn đã biết gì về cà phê? Cùng nha cái uy tín tìm hiểu về các loại hạt cà phê trong bài viết này nhé!

Không đơn giản chỉ là món đồ uống để khơi nguồn cảm hứng, đánh thức sự sáng tạo, người ta còn xem cà phê như một người bạn để tâm tình khi cô đơn, để “chill” cùng bạn bè, để thư giãn trong công việc… và hình thành một nét văn hóa cà phê không thể thiếu được trong cuộc sống qua nhiều thời đại. Từ không gian bình dân đến sang trọng, ở bất cứ đâu ta cũng có thể bắt gặp sự hiện diện của món đồ uống mang cho mình một “hình hài” lẫn hương vị độc đáo, riêng biệt không thể lẫn vào đâu này.

Cà phê đã tạo thành nét văn hóa tại nhiều quốc gia.

Khái niệm “cà phê”

Về tên gọi, cà phê là từ đọc theo phiên âm từ tiếng Pháp là “café”. Trong tiếng Anh, từ coffee xuất hiện lần đầu tiên vào khoảng 10 năm cuối của những năm 1500 và xuất phát từ “caffè” trong tiếng Ý. Thuật ngữ này được giới thiệu ở châu Âu thông qua những người Thổ Nhĩ Kỳ Ottoman Kahve có nguồn gốc từ tiếng Ả Rập là “قهوة‎,qahweh”.

Về đặc điểm, đây là loại thức uống màu đen có chứa chất caffein, được sản xuất từ những hạt cà phê của cây cà phê.

Nguồn gốc cây cà phê

Người ta cho rằng, nguồn gốc nguyên thủy của cây cà phê là ở tỉnh Kaffa của Ethiopia từ thế kỉ thứ 9. Vào thế kỉ thứ 14, những người buôn nô lệ đã mang cà phê từ Ethiopia sang vùng Ả Rập. Nhưng tới tận giữa thế kỉ thứ 15 người ta mới biết rang hạt cà phê lên và sử dụng nó làm đồ uống. Về sau, cây cà phê được đem phân bố ở nhiều nơi khác trên thế giới với điều kiện hợp phong thổ.

Nguồn gốc nguyên thủy của cây cà phê là ở Ethiopia. Ảnh: Internet

Năm 1718, người Hà Lan mang cây cà phê tới Surinam. Từ năm 1725 thì người Pháp đem trồng ở Cayenne… Cho tới cuối thế kỷ 18, cây cà phê đã được trồng ở khắp các xứ sở nhiệt đới, chủ yếu do sự bành trướng thuộc địa của các đế quốc châu Âu.

Tại Việt Nam, vào năm 1888,  đồn điền cà phê đầu tiên được lập là do người Pháp khởi sự ở gần Kẻ Sở, Bắc Kỳ. Giống cà phê Arabica (tức cà phê chè) được trồng ở ven sông. Sau này lan xuống vùng Phủ Lý, Ninh Bình, Thanh Hóa, Nghệ An, Kon Tum và Di Linh là những nơi canh tác cà phê nhiều.

Đặc điểm cây cà phê

Theo , cây cà phê thuộc về họ Rubiaceae. Đây là 1 cây bụi luôn xanh hoặc cây nhỏ có thể cao lên tới 5m khi chưa được tỉa bớt. Có lá màu xanh đậm và bóng loáng, thường dài 10–15 cm và rộng 6cm, có hoa màu trắng.

Cây cà phê. Ảnh: Internet

Trái của cây cà phê có hình oval, dài khoảng 1.5cm và có màu xanh lá, khi chín dần thì chuyển từ màu vàng sang đỏ thắm và trở thành đen lại. Mỗi trái thường có 2 hạt nhưng đến 5 -10% trái chỉ có 1 hạt; được gọi là Peaberry.

Các loại hạt cà phê phổ biến và đặc điểm của từng loại

Hiện nay, tại Việt Nam có ba loại cà phê chính, đó là cà phê chè (Arabica), cà phê vối (Robusta) và cà phê mít (Lyberica).

Cà phê Arabica

Là loại cà phê có hạt hơi dài, được trồng ở độ cao trên 600m. Loại này được trồng chủ yếu ở Lâm Đồng vì có khí hậu mát mẻ. Trên thế giới, cà phê Arabica còn được trồng nhiều ở Brasil và hiện chiếm tới 2/3 lượng cà phê hiện nay trên thế giới.

Để chế biến cà phê Arabica, người ta thu hoạch quả của chúng rồi lên men bằng phương pháp chế biến ướt cà phê, sau đó rửa sạch rồi sấy. Vì thế hương vị của Arabica giữ được vị chua đặc trưng khác biệt.

 Cà phê Robusta

So với hạt cà phê Arabica, hạt cà phê Robusta nhỏ hơn và được dùng sấy trực tiếp mà không cần lên men. Do đó, loại này có vị đắng nhiều, khi uống thấy đậm đà hơn. Cà phê Robusta được trồng ở độ cao dưới 600m tại những nơi có khí hậu nhiệt đới. Loại này vì thế được trồng phổ biến ở nhiều nước hơn. Tại nước ta, cà phê Robusta nhiều hơn 90% và chiếm 1/3 lượng cà phê tiêu thụ trên toàn thế giới.

Cà phê Cherry

Cà phê Cherry hay còn gọi là cà phê mít. Loại này lại có 2 giống chính là Liberica và Exelsa, không được trồng phổ biến nhưng lại có khả năng chống chịu sâu bệnh rất tốt và cho năng suất cao. Do được trồng phổ biến tại các vùng cao nguyên có khí hậu khô cằn, khắc nghiệ nên cà phê Cherry có đặc điểm và hương vị rất khác lạ. Hạt cà phê vàng, sáng bóng rất đẹp. Khi pha có mùi thơm thoang thoảng với vị chua tạo ra một cảm giác sảng khoái cho người uống.

Cà phê Culi

Là những hạt cà phê có dạng no tròn và chỉ có duy nhất một hạt. Cà phê Culi có hương vị đắng gắt nhưng hương thơm vô cùng say đắm, hàm lượng cafein cao. Nước cà phê Culi có màu đen sánh.

Cà phê Moka

Moka là một loại cà phê thuộc chi Arabica, được người Pháp mang vào Việt Nam những năm 30 của thế kỉ 19, trồng ở Đà Lạt – Lâm Đồng. Loại cà phê này khá khó trồng vì chỉ có thể sinh trưởng và phát triển ở độ cao từ 1500m trở lên, đòi hỏi công chăm sóc rất kỹ, dễ bị sâu bệnh và cần có điều kiện môi trường lẫn kỹ thuật chăm bón đặc thù, năng suất cũng không cao. Càng lên cao và có điều kiện thổ nhưỡng, canh tác phù hợp thì hương vị và chất lượng của cà phê Moka càng tuyệt vời.

Hạt cà phê Moka lớn, đẹp hơn nhiều so với các loại cà phê khác và có hương thơm rất đặc biệt, sang trọng mà lôi cuốn. Moka có vị hơi chua nhưng thanh thoát và được dân “sành cà phê” cực kỳ yêu thích. Vì chất lượng cao và cũng vì ít nơi trồng được nên ở Việt Nam, Moka là cà phê quý hiếm, luôn có giá cao hơn các loại cà phê khác.

Công dụng của cà phê

Không chỉ ở Việt Nam mà còn tại rất nhiều quốc gia trên thế giới, cà phê là một thức uống phổ biến và được ưa chuộng, đặc biệt vào buổi sáng.

Cà phê từ lâu đã được biết đến với công dụng kích thích sự tập trung và hưng phấn của thần kinh dưới ảnh hưởng của ca-phê-in. Không chỉ thế, cà phê còn có tác dụng an thần. Khoa học đã chứng minh được rằng, nếu đi ngủ trong vòng 15 phút sau khi uống cà phê thì giấc ngủ sẽ sâu hơn, bởi máu trong não được lưu thông tốt hơn. Nhưng nếu tiếp tục chần chừ thì tác dụng này sẽ mất dần đi, và sau đó thì ca-phê-in bắt đầu phát huy hiệu quả, chúng ta sẽ không hoặc khó ngủ được nữa. Phương pháp an thần này đã được sử dụng ở nhiều bệnh viện, đặc biệt đối với các bệnh nhân cao tuổi. Ở những người này, cà phê sẽ chống lại sự suy giảm nhịp thở trong lúc ngủ, khiến cho giấc ngủ của họ được tốt hơn.

Cà phê là món uống thơm ngon có thể kích thích sự tập trung và hưng phấn của thần kinh.

Cà phê tuy là loại đồ uống thơm ngon nhưng cũng có thể gây ảnh hưởng đối với sức khỏe. Nếu uống quá liều lượng và không phù hợp sẽ làm tăng đột ngột lượng insulin trong máu, làm mất thăng bằng cơ thể cũng như ảnh hưởng không tốt tới tuyến tuỵ. Đặc biệt, với những người bị viêm tuỵ thì tuyệt đối không được uống cà phê. Những bệnh nhân bị bệnh tiểu đường cũng không nên uống cà phê vì có thể làm sưng màng nhầy ở dạ dày.

Trung tâm ung thư quốc gia Nhật Bản ở Tokyo đã thực hiện một thí nghiệm kéo dài 10 năm trên 100.000 người uống cà phê và phát hiện ra trong số họ chỉ có 214 người mắc phải chứng ung thư thận. Trong khi đó ở những người không uống cà phê, tỉ lệ này là 547/100.000, nghĩa là cao hơn hai lần. Từ đó họ rút ra kết luận rằng các chất chống ôxy hoá (antioxidant) trong cà phê có khả năng bảo vệ các tế bào thận khỏi bị ăn mòn. Thí nghiệm so sánh cũng chỉ ra rằng trà xanh không có tác dụng bảo vệ trên giống như của cà phê.

Hy vọng với những nội dung được cung cấp trên đây đã giúp bạn có thêm nhiều thông tin thú vị, hữu ích về cà phê.